بهترین پوشش‌های کاسه استخر (سال ۱۴۰۴)

اندودهای پایه سیمانی و پوشش‌های پلیمری

سومین دسته پوشش‌های کاسه استخر که بسیار متداول‌اند، اندودهای سنتی سیمانی (مانند ماربلایت یا گچ استخر) و فینیشرهای پلیمری نسل جدید (مانند پوشش‌های رزینی و کامپوزیتی) هستند. این دسته در حقیقت طیف گسترده‌ای را شامل می‌شود؛ از یک لایه سیمان سفید و پودر سنگ ساده که داخل استخر کشیده می‌شود، تا پوشش‌های مدرن‌تری مثل پلاسترهای تقویت‌شده با کوارتز یا پلیمر، یا حتی لایه‌های اسپری‌شونده‌ی پلی‌یورتان و فایبرگلاس. وجه مشترک همه این‌ها این است که یک لایه یکپارچه (بی‌درز) روی سطح داخلی استخر ایجاد می‌کنند و چیزی بین کاشی و رنگ به حساب می‌آیند. در ایران، روش سنتی سفیدکاری کاسه استخر با ملات سیمانی سال‌ها کاربرد داشته و هنوز هم برای استخرهای بتنی رایج است. در سال‌های اخیر انواع عایق‌های پلیمری استخر نیز به بازار معرفی شده‌اند که برخی ترکیبی از پلیمر و سیمان‌اند (عایق‌های دو جزئی پایه سیمانی و رزین) و برخی کاملاً پلیمری (پوشش‌های اپوکسی-پلی‌یورتان یا لاینینگ فایبرگلاس). در این بخش، این گروه پوشش‌ها را بررسی می‌کنیم.

هزینه اجرا: از نظر هزینه، اندود سیمانی سنتی قیمت نسبتاً مناسبی دارد. مصالح اصلی (سیمان سفید، ماسه بادی، سنگدانه مرمر یا پودر کوارتز) ارزان هستند و دستمزد اجرا نیز معقول است؛ اما به هر حال به تخصص و تجربه نیاز دارد تا سطحی یکنواخت و بدون درز و ترک ایجاد شود. در سال ۱۴۰۴، هزینه اجرای هر مترمربع اندود سیمانی استخری بین ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان می‌باشد (بسته به ضخامت و افزودنی‌های به‌کاررفته). به این ترتیب، قیمت آن بیشتر از رنگ اپوکسی ولی به مراتب کمتر از کاشی خواهد بود. برای استخرهای بزرگ عمومی که بودجه کاشی‌کاری را ندارند، اندود سیمانی جایگزینی برای کاهش هزینه‌هاست. از سوی دیگر، پوشش‌های پلیمری مدرن (مانند EcoFinish که به صورت پاششی اجرا می‌شوند) هزینه بالاتری دارند؛ هزینه پوشش‌های پلیمر-ترموپلاستیک تا ۱٫۵ برابر اندود سیمانی معمولی است . یعنی هر مترمربع ۱ تا ۲ میلیون تومان خرج دارد که چیزی هم‌سطح اندودهای کوارتز-پبل دراست. در ایران، محصولات پلیمری وارداتی یا خاص (مثل رنگ‌های نانو الاستیک) نیز قیمت بالاتری نسبت به ملات سیمانی ساده دارند؛ اما در مقابل عایق‌های پلیمری دولایه که شرکت‌های ایرانی تولید می‌کنند، قیمت رقابتی‌تری دارد. به طور خلاصه می‌توان گفت در این دسته، اندود سنتی اقتصادی‌تر و پوشش‌های تمام‌پلیمری گران‌تر هستند. با این حال، حتی گران‌ترین این پوشش‌ها نیز از کاشی ارزان‌تر تمام می‌شوند.

دوام و طول عمر: دوام اندودهای پایه سیمانی بالاتر از رنگ اپوکسی و کمتر از کاشی است. یک استخر با پوشش سیمانی سنتی (ماربلایت) اگر به‌خوبی اجرا و نگهداری شود، حدود ۵ تا ۱۰ سال عمر مفید خواهد داشت تا زمانی که نیاز به ترمیم یا دولایه کردن مجدد پیدا کند. البته شرایط بهره‌برداری بسیار مؤثر است؛ در استخرهای عمومی پرتردد دیده شده که پلاستر سیمانی کف استخر ظرف ۵–۷ سال شروع به سائیدگی و ریختگی (spall) کرده است، در حالی که در یک استخر ویلا که استفاده محدود دارد همین پوشش شاید ۱۰ سال هم دوام بیاورد. متأسفانه وقتی لایه سیمانی شروع به پوسته‌پوسته شدن یا ترک خوردن بکند، راه حل قطعی جز تعویض کامل لایه وجود ندارد. این موضوع یکی از چالش‌های اندود سنتی است که در اثر گذشت زمان و تماس مداوم با آب و مواد شیمیایی، یا به دلیل اشکالات چسبندگی اولیه به بدنه بتن، بالاخره از سطح جدا می‌شود. در نقطه مقابل، پوشش‌های پلیمری جدید عمر مفید طولانی‌تری را هدف گرفته‌اند. به عنوان مثال، محصولاتی مانند EcoFinish یا رنگ‌های پلیمری نانو به گونه‌ای طراحی شده‌اند که ۷ تا ۱۵ سال بدون تغییر باقی بمانند. این پوشش‌ها در برابر اشعه UV، مواد شیمیایی خورنده و تغییرات دمایی مقاوم‌سازی شده‌اند و ترک نمی‌خورند. همچنین خاصیت الاستیکی برخی از آنها باعث می‌شود ترک‌های ریز (مویین) بتن را پل بزنند و آب از آنها نشت نکند. انتظار می‌رود یک فینیشر پلیمری باکیفیت حداقل ۱۰ سال در استخر کار کند بدون اینکه نیاز به تعویض داشته باشد. پوشش‌های فایبرگلاس نصب‌شده در استخرها نیز بیش از ۱۵ سال پایدار هستند. بنابراین، در این دسته بسته به نوع متریال، دوام می‌تواند (۵–۸ سال برای ملات ساده) تا (۱۰+ سال برای پلیمرهای جدید) باشد. در مقایسه، اگر اندود سیمانی هر ۷ سال یک‌بار تعویض شود و هزینه آن نصف کاشی باشد، بعد از ۱۴ سال به هزینه کاشی نزدیک می‌شود. از این رو پوشش‌های جدیدتر تلاش کرده‌اند این معادله را با افزایش طول عمر به نفع خود تغییر دهند.

نگهداری و تعمیرات: اندود سیمانی سنتی سطحی زبرتر و متخلخل‌تر نسبت به کاشی یا رنگ ایجاد می‌کند. این زبری در روزهای اول شاید احساس نشود اما به مرور سطح گچ استخر کمی خورده شده و زبرتر می‌شود. نتیجه اینکه رسوبات و جلبک می‌توانند در خلل و فرج ریز آن نفوذ کرده و لایه‌ای لجنی روی دیواره تشکیل دهند. استخرهای با پوشش سیمانی نیاز دارند که هر چند وقت یک بار (سالی یک‌بار) در پایان فصل شنا اسیدشویی سبک شوند تا لکه‌های زرد و سبز از روی سطح سفید برطرف گردد. این کار اگرچه استخر را تمیز می‌کند ولی خود باعث کاهش عمر ملات (به دلیل اثر اسید بر سیمان) می‌شود. نکته دیگر نیاز به حفظ شیمی آب در حد متعادل است؛ آب بسیار اسیدی می‌تواند مواد معدنی را از اندود سیمانی حل کرده و آن را تضعیف کند، و برعکس آب بسیار قلیایی موجب رسوب‌گذاری روی آن می‌شود. بنابراین نگهداری روزمره این نوع پوشش کمی توجه بیشتر (تست منظم pH و قلیائیت) می‌طلبد. تعمیرات موضعی اندود سیمانی تا حدودی ممکن است – مثلاً اگر قسمتی از کف یا دیواره ترک برداشت یا خرد شد می‌توان آن بخش را دوباره ملات گرفت – اما معمولاً وصله‌های سیمانی کاملاً همرنگ و هم‌سطح بخش‌های قدیمی نمی‌شوند و مشخص خواهند بود. بسیاری از دارندگان استخر ترجیح می‌دهند به جای وصله‌کاری‌های متعدد، وقتی یک‌سوم یا نیمی از سطح دچار مشکل شد، کل کاسه استخر را مجدداً اندود کنند تا ظاهر یکنواختی به دست آید. به همین خاطر گفته می‌شود تعمیر اساسی پلاستر، مساوی با نوسازی کل آن است. در مورد پوشش‌های پلیمری، شرکت‌های عرضه‌کننده ادعا می‌کنند این پوشش‌ها تقریباً بی‌نیاز از نگهداری هستند. سطح غیرمتخلخل آنها اجازه تجمع کثیفی و جلبک نمی‌دهد و به آسانی پاک می‌شود؛ رنگ‌شان ثابت می‌ماند و زرد نمی‌شود؛ ترک‌های کوچک هم خودبه‌خود در سطح پلیمری پیشروی نمی‌کنند. در نتیجه، برخلاف اندود سیمانی که هر سال جرم‌گیری لازم دارد، یک پوشش پلیمری مرغوب با شستشوی عادی تمیز می‌ماند. تعمیرپذیری این پوشش‌ها بسته به نوع‌شان متفاوت است. مثلاً اگر پوشش از جنس فایبرگلاس باشد و جایی از آن آسیب بیند (ترک یا سوراخ شود)، می‌توان با رزین و الیاف آن نقطه را وصله کرد، هرچند محل وصله کمی معلوم خواهد شد. یا اگر پوشش پلی‌یورتان پاششی باشد، تعمیر آن به دستگاه اسپری نیاز دارد. ولی به طور کلی چون این پوشش‌ها یکپارچه و چسبیده به بتن هستند، به ندرت جدا شدن موضعی خواهند داشت که نیاز به تعمیر باشد؛ معمولاً یا سال‌ها سالم می‌مانند یا اگر خراب شوند باید کل لایه تعویض گردد.

زیبایی و گزینه‌های طراحی: اندود سیمانی سنتی رنگ سفید به استخر می‌دهد که البته می‌توان با افزودن پیگمنت‌های معدنی، آن را به آبی روشن، آبی تیره یا سبزآبی درآورد. استخر با رنگ سفید جلوه‌ای کلاسیک و تمیز دارد و رنگ آب در آن آبی آسمانی به نظر می‌رسد. برخی کارفرمایان رنگ‌های تیره‌تر (مثل طوسی یا آبی تیره) را برای استخر می‌پسندند که با سیمان رنگی قابل حصول است، اما باید توجه داشت سطوح تیره کثیفی و رسوب را بیشتر نشان می‌دهند و نیز در برابر UV کمی زودتر رنگ پریده می‌شوند. پوشش‌های جدید پلیمری تنوع رنگ بیشتری دارند؛ برای مثال EcoFinish در رنگ‌های متنوع (آبی، فیروزه‌ای، خاکستری، بژ و مشکی) قابل اجراست. برخی از این پوشش‌ها را می‌توان بافت‌دار هم اجرا کرد تا ظاهری شبیه سنگ طبیعی یا حتی کاشی ایجاد کنند. البته هرگز نمی‌توان از اندود یا پلیمر انتظار نقوش و طرح‌های ظریف کاشی را داشت – سطح نهایی همیشه یکنواخت است – اما از نظر رنگ‌بندی و بافت، دست کارفرما تا حدی باز است. در سال‌های اخیر، محصولات کریستالی و پلیمری براق عرضه شده‌اند که ذراتی براق (شبیه اکلیل یا پولک‌های ریز) در پوشش وجود دارد و وقتی در آب و نور خورشید قرار می‌گیرد، حالت درخشندگی زیبایی به کف استخر می‌دهد. این اثر ویژه چیزی است که در کاشی هم با استفاده از کاشی‌های آبی فیروزه‌ای یا شیشه‌ای حاصل می‌شود، اما با هزینه زیاد؛ در حالی که یک پوشش پلیمری براق این جلوه را با هزینه کمتر ایجاد می‌کند. به طور خلاصه، از نظر زیبایی‌شناسی، اندودهای سیمانی سنتی ساده‌تر و کلاسیک هستند، ولی پوشش‌های پلیمری جدید می‌توانند در حد متوسطی از تنوع و جذابیت بصری ارائه دهند (بین سیمان ساده و کاشی).

ایمنی و بهداشت: زبری سطح اندود سیمانی از یک جنبه خوب است: لغزندگی آن کمتر از کاشی و رنگ است. وقتی پا روی سطح سیمانی (حتی صاف‌کاری‌شده) می‌گذارید، اصطکاک بیشتری نسبت به کاشی لعاب‌دار احساس می‌کنید. بنابراین خطر لیز خوردن در استخرهای با پوشش سیمانی کمتر است، مخصوصاً در قسمت‌های کم‌عمق. به همین دلیل است که در استخرهای عمومی گاهی کف حوضچه‌های کم‌عمق کودکان یا جکوزی‌ها را به جای کاشی، سیمانی اجرا می‌کنند تا ایمن‌تر باشد. پوشش‌های پلیمری جدید را نیز می‌توان در مرحله اجرا کمی بافت‌دار کرد تا لغزندگی‌شان کاهش یابد. برای مثال در روش EcoFinish، مجری می‌تواند لایه آخر را با طرح نارنجی‌پوست (Orange Peel) بسازد که سطح کمی زبر می‌شود و روی پله‌ها و ورودی‌ها نقش ضدلغزش ایفا می‌کند. از منظر بهداشتی، همان‌طور که اشاره شد سطح سیمانی متخلخل محل مناسبی برای رشد جلبک و باکتری است و نیازمند توجه بیشتر در نظافت و ضدعفونی است. برعکس، پوشش‌های پلیمری غیرجاذب و آنتی‌باکتریال هستند. پوشش EcoFinish، در برابر ایجاد جلبک و باکتری روی سطح بسیار مقاوم است و نیاز به مواد شیمیایی را کاهش می‌دهد. همچنین چون این پوشش‌ها خنثی هستند، بر تعادل شیمیایی آب اثری ندارند (در حالی که اندود سیمانی اوایل بهره‌برداری مقداری قلیایی به آب می‌دهد تا واکنش سطحی‌اش کامل شود). خلاصه اینکه از دید بهداشت آب و سهولت نظافت، پوشش‌های پلیمری برتر از سیمانی سنتی هستند و نزدیک به کاشی قرار می‌گیرند.

جمع‌بندی این دسته: اندودهای سیمانی و پوشش‌های پلیمری نوعی حد وسط میان کاشی و رنگ محسوب می‌شوند. از نظر هزینه، معمولاً میانه را می‌گیرند – نه به گرانی کاشی و نه به ارزانی رنگ – در عوض دوام و کیفیت متوسط رو به بالایی ارائه می‌کنند. انتخاب بین انواع مختلف این گروه بستگی به بودجه و توقع کارفرما دارد: اگر هزینه خیلی مطرح نیست، یک پوشش پلیمری درجه یک می‌تواند طول عمری نزدیک کاشی بدون نیاز به تعمیر زیاد فراهم کند؛ و اگر بودجه محدودتر است، اندود سیمانی مرسوم همچنان گزینه‌ای آزموده‌شده و پذیرفته‌شده در بسیاری پروژه‌هاست. به خصوص استخرهای مسابقاتی سرپوشیده (که اغلب به رنگ سفید یکدست نیاز دارند و کاشی‌کاری کامل ممکن است مقرون‌به‌صرفه نباشد) یا استخرهای عمومی با بودجه متوسط، از اندود سیمانی بهره می‌برند. در سمت دیگر طیف، پارک‌های آبی و استخرهای لوکس که بدنه‌های پیچیده با انحناهای زیاد دارند ممکن است از پوشش‌های یکپارچه پلیمری استفاده کنند، چون در این سطوح اجرای کاشی دشوار و پرهزینه است.

شرکت اقیانوس آبی با اشراف بر انواع سیستم‌های اندود و عایق استخر، می‌تواند مشاور شما در انتخاب بهینه باشد. ما از محصولات افزودنی پلیمری برای بهبود کیفیت ملات‌های سیمانی استفاده می‌کنیم تا هم چسبندگی به بدنه استخر بهتر شود و هم پوشش نهایی واترپروف‌تر و بادوام‌تر گردد. همچنین در صورت تمایل کارفرما به بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید (پوشش‌های نانو یا فایبرگلاس)، تیم اجرایی ما مهارت کافی برای پیاده‌سازی آنها تحت شرایط استاندارد را دارد. هدف ما این است که بین هزینه پرداختی شما و طول عمر مفید استخر، تناسب مطلوبی برقرار کنیم.